Aynı mekanın birden fazla yerde bulunduğunu düşündüğünüz oldu mu hiç? İlk defa gittiğiniz bir yerin aynısını daha önce gördüğünüzü düşündünüz mü? Gerçekleştiğinden emin olduğunuz bir anının aslında hiç gerçekleşmemiş olduğunu fark ettiniz mi peki? Eğer bu bahsettiğim şeylerden bir veya birkaç tanesini yaşadıysanız Paramnezik bir hasta olma ihtimaliniz var demektir. O zaman gelin hep birlikte şu paramnezi denen ilginç hastalığın türlerini inceleyelim.
Hafıza temelli bir hastalık olan Paramnezi, hastalarda birçok yanılsamaya yol açar. Paramnezi hastalığını ilk bulan psikiyatrist Emil Kraepelin, paramneziyi 3 türe ayırmıştır:
Paramnezi Türleri
1. “Konfabülasyon” olarak adlandırılan ilk türdeki hastaların en sıkıntılı oldukları kısım hafızalarıdır. Yaşadıkları bazı olayları unuturlar ve bunları kendi hayal güçleri sayesinde olmayan olaylarla doldururlar. Bunun yanında zaman algıları da değişmiştir. Bu hastalara dün neler yaptığını sorarsak yıllar önce yaptığı bir şeyi anlatabilir. Çoğu insan ilk zamanlarda kendilerine yalan söylendiğini sanır. Ama sonra bunun bir psikolojik rahatsızlık olduğu ortaya çıkmaktadır. Zamanla bu, kişilik bozukluğuna kadar gidebilir. Çünkü hatıralarınız değişirse siz de değişirsiniz. Zihnimizi ne kadar doğuştan aldığımızı düşünsek de kişiliğimizi büyük oranda çevremiz oluşturur. Burada anlattığımız bellek aldatmalarının halüsinasyondan farkı, halüsinasyonda gerçek olmayan olayları yaşarken paramnezi hastaları, gerçek olmayan olayları hatırlarlar.
2. İkinci türdeki hastalıkta ise çoğumuzun bildiği “dejavu”, bu hastalığın en belirgin semptomlarındandır. Fransızca kökenli olmasına rağmen çoğumuzun bildiği ve yaşadığı dejavu; yaşanılan yeni bir olayın, daha önce yaşanmamasına rağmen öyle sanılmasıdır. Bu hastalığın belirtileri sadece dejavuyla kalmaz; deje entandu, (daha önce işittiğini sanmak) deja fait (bir şeyi daha önce yaptığını sanmak) gibi semptomları da gösterebilir. Normal insanlarda bunun yaşanmasının sebebi yorgunluk veya aşırı alkol alımı olabilir. Ayrıca çok gezen ve çok film izleyen insanların bunu yaşama olasılığı daha yüksektir. (Bu yüzden gezmeyi çok abartmayalım, değil mi?) Ama bu hastalıktan dolayı rahatsız kişiler bunu bizim yaşadığımızdan daha sık ve gerçekçi yaşayabilirler.
3. Paramnezi hakkında en bilinen ve en ilginç olanı Çiftleştirici Paramnezidir. Reduplikatif Paramnezi olarak da adlandırılan bu hastalıktaki sorun mekân algısındaki bozukluktur. Hasta, bulunduğu mekanın kopyasının başka bir yerde bulunduğunu sanar veya bulunduğu yerin daha önce hafızasında kayıtlı bulunan başka bir yer olduğunu düşünür. Hangisinde olduğunu bilemez. İki paralel evrende gidip gelen birisi gibidir.
“Ne kadar heyecan verici değil mi?” demeyin. Tamam, dünya bu hastalar için iki kat büyük olabilir ama yaşatacağı bir sürü zorluğu da unutmayalım. Genellikle şizofreniyle birlikte görülen bu rahatsızlığa yakalanan hastalar hayatlarını hastanelerde yatarak geçiriyorlar. Psikolojik rahatsızlıkların da en az fiziksel hastalıklar kadar acılı ve çekilmez olabileceğini unutmayalım.
Kaynaklar:
https://www.turkcebilgi.com/paramnezi
https://eksisozluk.com/paramnezi–562621
https://en.wikipedia.org/wiki/Paramnesia
https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/paramnesia